Một số loại ung thư dù đã điều trị khỏi nhưng vẫn có nguy cơ tái phát sau vài năm, thậm chí một còn tái phát trong nhiều thập kỷ sau đó. Ung thư tái phát được đặt tên theo vị trí ung thư nguyên phát, cho dù nó đã di căn đến bộ phận khác. Ví dụ bạn mắc ung thư phổi nhưng di căn đến gan thì sẽ gọi là ung thư phổi tái phát. Bệnh nhân mắc ung thư tái phát có các triệu chứng tương tự như mắc ung thư ban đầu.
Một số bệnh ung thư có khả năng tái phát cao hơn những bệnh ung thư khác, trong đó, u nguyên bào thần kinh đệm (hình thành trong não hoặc tủy sống) có tỷ lệ tái phát hơn 90%, ung thư buồng trứng nguy cơ tái phát đến 85% sau khi điều trị thành công.
Khi ung thư tái phát, người bệnh thường có tâm lý nghi ngờ về phương pháp điều trị. Họ cho rằng chẩn đoán khỏi bệnh trước đó có thể không chính xác. Tuy nhiên, ung thư tái phát không có nghĩa là việc điều trị không đúng hay không thành công.
Theo tờ Very Well Health (Mỹ), chỉ cần một vài tế bào ung thư còn sót lại trong quá trình điều trị, ung thư sẽ phát triển trở lại. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc sót lại vài tế bào ung thư sau điều trị do chủ quan và cũng có thể khách quan, không được dự đoán trước.
Phẫu thuật và xạ trị
Trong quá trình phẫu thuật, ngay cả khi bệnh nhân ung thư được khẳng định điều trị khỏi, bác sĩ không nhìn thấy khối u nào nữa thì một số tế bào ung thư có thể đã lây lan qua hệ thống bạch huyết, đến các mô lân cận qua đường máu của cơ thể.
Những tế bào không phát hiện này gọi là vi mô. Do phẫu thuật và xạ trị được coi là phương pháp điều trị tại chỗ nên chúng không điều trị các tế bào ung thư đã vượt ra ngoài vùng điều trị. Ngoài ra, xạ trị có thể không tiêu diệt được tất cả các tế bào ung thư. Bức xạ hoạt động bằng cách làm hỏng DNA ở cả tế bào ung thư và tế bào bình thường. Giống như các tế bào bình thường, một số tế bào ung thư có thể phục hồi sau bức xạ.
Hóa trị liệu
Không giống phẫu thuật và xạ trị, hóa trị là phương pháp điều trị toàn thân. Hầu hết các loại thuốc hóa trị liệu hoạt động tại một điểm cụ thể trong quá trình phân chia tế bào và các loại thuốc hóa trị liệu khác nhau hoạt động ở những điểm khác nhau trong quá trình đó. Một số tế bào ung thư phân chia trong quá trình hóa trị, tạo ra các tế bào mới vượt khỏi vùng mà loại thuốc hóa trị hướng đến ban đầu và sống sót. Những khối u sống sót này trở thành nguy cơ tái phát ung thư.
Tế bào ung thư ẩn
Tế bào ung thư ẩn là một trong những nguyên nhân của ung thư tái phát. Theo Very Well Health, một vài giả thuyết đã được đưa ra để giải thích khả năng “ẩn nấu” của tế bào ung thư trong thời gian dài. Ví dụ, 20-45% ung thư vú dương tính với thụ thể estrogen tái phát xảy ra nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ sau khi ung thư đã được điều trị thành công.
Một giả thuyết khác về tế bào gốc ung thư cho rằng có một tập hợp con các tế bào ung thư. Các tế bào này phân chia chậm hơn các tế bào ung thư thông thường và giúp chúng có khả năng chống lại các phương pháp điều trị như hóa trị. Các phương pháp điều trị ung thư có thể giết chết nhiều tế bào ung thư thông thường, các tế bào gốc vẫn có thể sống và sẵn sàng phát triển trở lại.
Ngoài ra, một khái niệm khác được đưa ra là ngủ đông. Đôi khi các tế bào ung thư có thể nằm im, đến giai đoạn thích hợp nó bắt đầu phát triển trở lại, trở thành ung thư tái phát. Ung thư tái phát không phải lúc nào cũng xảy ra ở vị trí ban đầu mà có thể tái phát ở các cơ quan hoặc hệ thống khác nhau trên cơ thể.
Có ba loại tái phát ung thư chính gồm:
Tái phát tại chỗ: khi ung thư tái phát ở vị trí cũ hoặc gần vị trí ban đầu
Tái phát khu vực: khi ung thư trở lại trong các hạch bạch huyết hoặc mô lân cận.
Tái phát xa (còn gọi là di căn): là khi ung thư trở lại ở một cơ quan riêng biệt hoặc một phần xa của cơ thể.
Theo Very Well Health, để đối phó với nguy cơ tái phát ung thư, người bệnh nên quan tâm đến việc kiểm soát cảm xúc. Khi được chẩn đoán mắc ung thư, người bệnh có thể cảm thấy chán nản hoặc tức giận về chẩn đoán tái phát ung thư và những cảm xúc này làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, người bệnh nên nói chuyện với bác sĩ khi có biểu hiện trầm cảm, lo lắng, tức giận, nhất trong thời gian điều trị ung thư. Bên cạnh việc điều phối cảm xúc, người mắc ung thư nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn để cải thiện tâm trạng, đồng thời tăng cường thể chất để chống chọi với các phương pháp điều trị.
Anh Chi (Theo Very Well Health)
Nguồn: vnexpress.net